Павлодар облысының өлкетанушылары

Павлодар облысының өлкетану дамуы туралы ұзақ тарихы бар. Өлкенің тарихы мен мәдениетін зерттеуге И. Андреев, М. Чорманов, Г. Потанин, Н. Коншин, А. Бөкейханов және басқа да зерттеушілер қатысты. Олардың жұмысы аймақтағы өлкетану зерттеулерін одан әрі дамытуға негіз болды.

Шынында да, әр адамның кіші Отанымен көзге көрінбейтін байланысы бар. Біздің мұрамыздың күнделікті өмірде көрінбейтін қабаттарының өзіндік ерекшелігін сақтау – бұл Д.П. Багаев, Д.П. Примак, И.В. Лагутин, Х. Асқаров, М.К. Гапон, Б.М. Хазыров, М.С. Тереник, Э.Д. Соколкин, Е. Мундуинов, В.Д. Болтина, Л.В. Шевелева, Т.А. Еңсебаев, В.К.Мерц және т. б. сияқты өлкетанушы ғалымдар жүректерінің жылуын беретін керемет жұмыс. Бұл еңбек адам бастауларға, жақындарына, туған елмен бірлікке деген құштарлықты сезінгенге дейн көрінбейді.

Бәріміздің Отанымыз біреу, ол баршаға ортақ. Дәл осы кіші Отанымыз бейнебір көп қиындыдан құралған тұтас, сан мыңдаған жіптен тұратын матадай алуан түрлі ұлт пен дәстүрді, мәдениет пен діни сенімдегі адамдарды біріктіреді. Сөйтсе де, бізді берік ұйыстыратын бірден-бір нәрсе отаншылдық сезімі болмақ. Міне сондықтан да белгілі өлкетанушы Э.Д. Соколкин айтқандай: «Өз өлкесі мен өз халқы үшін шын жүрегімен жаны ашитын адамдар» біз үшін өте маңызды саналады.

Дмитрий Поликарпович Багаев (1884-1958) - фотограф, өлкетанушы, негіздеуші, облыстық өлкетану мұражайының  бірінші директоры. Өз бетінше, жаяу және атпен ол Павлодар өлкесінің барлық бұрыштарына барған, ол 50 жыл өмір сүрді. Өмірінің соңына дейін Дмитрий Поликарпович облыстың бас өлкетанушысы болып қала берді.

Дмитрий Петрович Приймак (1912-2002) - жазушы, ақын, өлкетанушы, ҚР журналистер одағының мүшесі (1963), Ұлы Отан соғысына қатысушы. Атқарылған жұмыстың нәтижесі – «Ертіс үстіндегі жалын» очерк қолжазбасы. Павлодар Ертіс өңіріне деген сүйіспеншілік Д.П. Приймакқа туған өлкесі туралы поэтикалық жолдар жасауға мүмкіндік берді. Өлкетанушының тынымсыз ізденімпаздығы мен еңбексүйгіштігі авторға республикамыздың ең әдемі жерлерінің бірі «Қорықтағы Баянауыл» және «Баянауылдың жартастары мен аңыздары» туралы құнды кітаптар жасауға мүмкіндік берді.

Иван Васильевич Лагутин (1913-2014) - өлкетанушы, фотограф, суретші, Ұлы Отан соғысына қатысушы, Павлодар қаласының Құрметті азаматы. 1958-1966 жылдары тарихи-өлкетану мұражайын басқарды. Оның шығармашылығының тағы бір үлкен қабаты - Баянауыл пейзаждары. Баянауыл туристік базасын құру кезінде сапар бағдарын, соның ішінде бүкілодақ бағдарын әзірледі, өлкетану бойынша жан-жақты кеңес берді.

Тереник Мария Серафимовна (1929-2018) - тарих ғылымдарының кандидаты, профессор, тарихшы-өлкетанушы, Қазақстан Республикасының дербес зейнеткері, 2-ші сайлау Павлодар қалалық мәслихатының депутаты (1999-2003), Павлодар қаласының Құрметті азаматы. Өлкенің тарихы, революциялық қозғалыс, партия, комсомол туралы 400-ден астам мақалалар жарияланды. 20 кітап пен кітапшаның авторы.

Вера Болтина (1947) және Людмила Шевелева (1945) - тарихшы-мұрағатшылар, КСРО мұрағат ісінің үздігі. Павлодарлық мұрағатшыларымен ғылыми-зерттеу жұмысы құжаттармен бай тәжірибесін жинақталды, ол республикада бірнеше рет жинақталып, таратылды. Даму деңгейі бойынша облыстың мемлекеттік мұрағаты еліміздегі ұқсас мекемелер арасында үздіктер қатарында. Бұл облыстық мұрағат ісін басқару бөлімі мен Павлодар облысының мемлекеттік мұрағатын басқарған В.Болтина мен Л. Шевелеваның ерен еңбегі.

Мерц Виктор Карлович (1962) - археолог, тарихшы, өлкетанушы, тарих ғылымдарының кандидаты. 2001 жылдан  С. Торайғыров атындағы ПМУ біріккен археологиялық ғылыми-зерттеу орталығының директоры. Екібастұз қаласы, Лебяжі ауылы және Шарбақты ауылы маңындағы палеолит және неолит тұрақтарында, сондай-ақ қола дәуірінің қорымдары мен қоныстарында қазба жұмыстарын жүргізді. 80-ге жуық ғылыми жарияланымның авторы.
Көріп отырғанымыздай, Павлодар облысының ғалымдары мен өлкетанушыларының күшімен өлкетануды зерттеу бойынша бірегей материалдар біртіндеп жинақталды.